Senlleiras de Compostela...( vai ligazón do Pichel nº 13 )
As miñas árbores ( XIV )
Árbores senlleiras de Galicia -II –
por Antón da Sobreira
Saúdos botánicos benqueridos lectores e veciños ! :
Tal e como vos prometín na anterior andaina - ver O Pichel nº 12 - , hoxe compre falar das senlleiras compostelás.
A Xunta de Galicia inclúe no seu catálogo de árbores senlleiras, os seguintes exemplares, ou formacións, ubicados no noso Concello:
1 A .- “Perona” do paseo da Ferradura ( Abies nordmanniana )
2 A .- Eucaliptos do paseo da Ferradura (Eucalyptus globulus )
3 A .- Xinkgos do Pazo de Fonseca ( Ginkgo biloba )
4 A .- Tileiro prateado da Alameda do Campo da Estrela (Tilia tomentosa )
5 F .- Carballeira de San Lourenzo de Trasouto ( Querqus robur )
Como vedes son cinco (5 ) exemplares, dun total de 128 en todo o país.
( A siñifica árbore, e F formación ).
Podedes apreciar o pequeno círculo xeográfico onde se atopan: dous na Ferradura, outro na Alameda – que ven sendo o mesmo - , outro en Fonseca, - a cen metros-, igual que a carballeira de San Lourenzo.
Non é casualidade, pois revela perfectamente a valoración, orixes e historia do gusto pola botánica e as árbores, dos nosos antepasados e contemporáneos..
I
Do gusto destes últimos é o Abeto do Caúcaso – Abies nordmanniana-(“perona” ) . Un agasallo de Eva Perón, no ano 1947, a Santiago, por mor da súa visita a España.
( Hai poucos anos que morreu a araucaria –“araucaria araucana” – compañeira de agasallo do abeto, e que fora plantada o pé das escaleiras que unen o Paseo coa Ferradura )
II
Os catro Eucaliptos da Ferradura xa son outra cousa.
Palabras maiores.
Se paseades calquera día , sempre iredes ó primeiro : o eucalipto dos namorados : Centenario, 45 m. de alto, 7 m de contorno....
Está tan ben situado, ten unhas vistas tan máxicas, que ata as institucións non son alleas: un cómodo banco de madeira, permite demorarse, sen presa, no éxtase dunhas vistas impagables.
Seguindo o percorrido natural da Ferradura, chegamos ós outros dous, que están moi xuntos na explanada do monumento a Pais Lapido – o factótum da Exposición Rexional de 1909 – xa cen anos !.
O cuarto, e derradeiro do grupo, forma parte na mesma zona, do noiro que constitúe ó peche da Ferradura.
Cando os vexades, pensade que estades diante dos primeiros exemplares de Eucaliptos, de Galicia, fillos dos traídos por Frei Rosendo Salvado de Oceanía, aló polo ano 1860....
É outra das virtudes que teñen ás árbores : poder viaxar na historia, especular, preguntar, mergullarse – seducidos – noutros tempos : Que facía un frade galego nas antípodas, no século XIX ?)...
III
No Pichel nº3 xa vos falei da árbore de moda , o ginkgo biloba.
Hai unha fascinación – lóxica –por unha especie vexetal supervivente do Pleistoceno ( un millón de anos ! ).
É a árbore da vida !
A parella do xardín de Fonseca é unha xoia : Son os dous únicos exemplares que quedan do primitivo Xardín Botánico da Universidade, creado en Fonseca na década dos 70, pero do século XIX !.
Reflexionade : eles, camiño dos 140 anos, poden contarnos cousas da reaparición do sartego do Apóstolo, en 1879 ..
Non é suxestivo ?
IV
O porte maxestoso do tileiro prateado da Alameda – 4ª árbore senlleira de Compostela –é consecuencia da súa idade : segue vivo desde 1878, testemuña muda que aparece sempre neses primeiros debuxos e bocexos do noso xardín pacego..
Os tileiros prateados ( “tilia tomentosa” ) son árbores históricas, xa amadas por gregos e romanos : como en tantos outros , aproveitábase todo : a cortiza,-como pergamino para escribir- ;
as flores en infusión, como sedante (“tila” ) ; -a madeira, para tallar
o carbón, para pólvora e para debuxar ; a estética, para decorar xardíns e zonas verdes : ese contraste das follas, abaneadas polo vento !
(Cando leades estas liñas, vide un día perto da igrexa do Pilar : Iniciando a formación do Paseo Central, senlleiro, esvelto, poderoso, o tileiro prateado máis antigo de Santiago, deixará disfrutar a vosa vista, e acougar o voso espírito ...)
V
“carballos rexos, potentes,
calados ou musicales:
loitades como valentes
coas xistras e os vendavales !...
..qué sensación de forteza
ollando prá eternidade !
( Manuel María : “Terra Cha “ )
Podedes non crerme, pero eu asocio os carballos coa miña vida.
Carballo = naturalidade ;
Desde pequeno, había carballos por tódalas partes :
-travesas para facer o alvó ( non podía chover dentro ! )
-cortiza para a curtidoría ( hai que exportar coiro ! )
-landras para os porcos ! ( se o porco voara ! )
A carballeira de San Lourenzo é un exemplo- afortunado- do carballo na nosa vida.
Non importa a súa orixe, tampouco a súa situación, nin moito menos a desidia de todos.
Se ides por alí -está perto do Campus- quedaredes abraiados : toros retortos, follas vizosas, céspede verde, auga....unha carballeira viva !.
“ Quercus robur “ ...( madeira fermosa , sería a traducción lineal ).
Desculpade, pero voume cos antepasados...
Non hai color !
Antón da Sobreira
0 comentarios